“De maatschappij is geëconomiseerd: onze positie hangt volledig af van wat we opbrengen of kosten.” Dat zegt psycholoog Dirk De Wachter samen met collega Paul Verhaeghe in Humo en De Morgen. Het duo psychologen ziet het groeiende aantal burn-outs en depressies en constateert dat een doorgeslagen kapitalisme – waarbij beide ouders voltijds moeten gaan werken om te kunnen rondkomen en amper tijd hebben voor thuis en gezin – meer kwaad dan goed doet.
Volgens een aantal economen en denktanks worden de gewone Vlamingen uitgeknepen, zowel financieel als arbeidsgewijs. Onderzoek eerder dit jaar wees er ook al op dat de Vlaming zijn koopkracht heeft zien slinken. Anderzijds blijkt dat de Vlaming weinig tijd overhoudt voor het gezin: het hebben van kinderen wordt elk jaar meer uitgesteld en we hebben ook steeds minder kinderen.
Gewone Vlaming wordt uitgeperst
“De lage middenklasse, de gepensioneerden zonder een eigen woning, eenoudergezinnen en singles, is in vrije val”, beaamt ook Verhaeghe in Humo en De Morgen. “Eén tegenvaller en die mensen moeten bij de voedselbanken gaan aankloppen.”
De psychologische gevolgen laten dan ook niet op zich wachten. “Je kunt het je niet voorstellen: de geestelijke gezondheidszorg wordt op dit moment overspóéld”, vult De Wachter aan. “En het aantal mensen met werkelijk zeer zware problemen neemt hand over hand toe. En die patiënten worden ook steeds jonger. We zien nu jongeren van 12 jaar die ernstig suïcidaal zijn, zichzelf zwaar verminken, enzovoort. Twintig jaar geleden bestond dat niet. Slechts bij hoge uitzondering kwam je zo’n jongen of meisje tegen.”
De ‘ratrace’
De Wachter toont evenwel aan dat de groei in psychologische problemen van heel veel mensen geen gevolg is armoede of ongelijkheid, maar wel “…van de ratrace, van de prestatiemaatschappij, soms zelfs van hun succes.” Verhaeghe voegt daaraantoe dat “onze identiteit […] samen[valt] met ons economische gedrag – produceren en consumeren, met de nadruk op groei. Een halve eeuw geleden leefden we in Vlaanderen in een maatschappij die gedomineerd werd door religie. […] Vandaag is onze identiteit die van de homo economicus.”
De problematiek valt ook de nationaal-conservatieve oppositiepartij Vlaams Belang al langer op. Die partij organiseerde vorig jaar een studiedag over het gezin en werk-leven-balans. Op de studiedag werd onder meer een uniform subsidiesysteem voor kinderopvang voorgesteld, een deeltijds opvoedersinkomen om één van de ouders meer ruimte te bieden voor het gezin en ruimer en flexibeler geboorteverlof.
