Het communisme belooft gelijkheid en voorspoed door middel van collectief eigendom en gecentraliseerde planning, maar de realiteit is vaak anders. Het systeem leidt vaak tot concentratie van macht, onderdrukking van vrijheden en economische inefficiëntie.
Wanneer ideologie boven individuen wordt gesteld, ontstaan er risico’s op machtsmisbruik en systematische onderdrukking, zoals blijkt uit historische voorbeelden. Een van de vele voorbeelden is het communistische tijdperk in Roemenië onder Nicolae Ceaușescu, dat in december, inmiddels 35 jaar geleden, tot een einde kwam.
Een korte geschiedenis over de Roemeense dictator
Nicolae Ceaușescu, geboren in 1918 in een arm boerengezin in Scornicesti, sloot zich in 1933 aan bij de Roemeense Communistische Partij. Na de Tweede Wereldoorlog klom hij snel op binnen de partij en volgde in 1965 Gheorghe Gheorghiu-Dej op als secretaris-generaal. Twee jaar later nam hij als voorzitter van de Staatsraad de volledige staatsmacht in handen.
Ceaușescu voerde een streng binnenlands beleid. Zijn economische plannen, zoals het aflossen van de staatsschuld, gingen ten koste van de bevolking. Strenge bezuinigingen op basisbehoeften zorgden ervoor dat Roemenen nauwelijks mochten stoken. Hoewel er voldoende voedsel werd geproduceerd, exporteerde de regering het grootste deel, wat voedseltekorten veroorzaakte. Zijn urbanisatieprogramma uit 1988 vernietigde duizenden dorpen en dwong bewoners te verhuizen naar ‘agro-industriële centra’, wat leidde tot felle kritiek in binnen- en buitenland.
Met een intense persoonlijkheidscultus profileerde Ceaușescu zich als de ‘Conducator’ (Leider). Internationaal voerde hij een onafhankelijke koers binnen het Warschaupact, wat hem aanvankelijk aanzien opleverde. Tegelijkertijd veroorzaakte zijn beleid in eigen land groeiende onvrede onder de bevolking.
Gevaren van een autoritair communistisch systeem
Het communistische regime in Roemenië onder Nicolae Ceaușescu illustreert op indringende wijze de gevaren van een autoritair communistisch systeem. Een van de meest in het oog springende kenmerken was de onderdrukking van vrijheden. Politieke dissidenten werden vervolgd, en er bestond geen ruimte voor vrije meningsuiting of oppositie, wat leidde tot een samenleving waarin angst en controle de norm waren.
Een ander kenmerk van Ceaușescu’s regime was de intense persoonlijkheidscultus. De leider werd verheerlijkt tot op het absurde af, wat een klimaat van angst en onderdrukking creëerde. Loyaliteit aan Ceaușescu en zijn regime werd belangrijker geacht dan competentie of het algemeen belang, wat de samenleving verder ontwrichtte.
Bovendien waren schendingen van mensenrechten wijdverbreid. Gedwongen hervestigingen en de onderdrukking van minderheden waren aan de orde van de dag, wat bijdroeg aan de algehele ontmenselijking van de samenleving onder dit bewind.
Val van het regime
Op 21 december 1989 hield Ceaușescu een massabijeenkomst in Boekarest, bedoeld als een demonstratie van steun. De bijeenkomst liep echter uit op chaos toen de menigte zich tegen hem keerde. De protesten verspreidden zich snel door het land, en op 22 december vluchtten Ceaușescu en zijn vrouw Elena per helikopter uit de hoofdstad.
Hun vlucht was van korte duur. Het paar werd al snel gearresteerd door het leger, dat zich aan de kant van de demonstranten had geschaard. Op 25 december 1989, Eerste Kerstdag, werden Nicolae en Elena Ceaușescu berecht door een geïmproviseerd militair tribunaal. Ze werden schuldig bevonden aan onder meer genocide, corruptie en ondermijning van de economie. De executie vond onmiddellijk na het vonnis plaats, wat symbool stond voor het einde van hun bewind en van het communistische regime in Roemenië.
Conclusie
Het communistische tijdperk in Roemenië onder Ceaușescu dient als zoveelste waarschuwing voor de gevaren van autoritair communisme, waar machtsconcentratie, onderdrukking en economisch wanbeheer leiden tot nationale stagnatie en menselijk lijden. Veel mensen in Oost-Europa kijken terug op deze periode met het besef hoeveel schade het communisme kan aanrichten.
